Werk heeft de stad nodig, de stad heeft werk nodig. Drijven we door alle woningbouw -hoe noodzakelijk ook- de maakindustrie en andere vormen van bedrijvigheid de steden uit? En wat kunnen we daaraan doen?
Op 23 maart 2022 presenteerde zich in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een nieuwe coalitie van experts die gemeenten, ontwikkelaars, bedrijven en burgers in het hele land kan bijstaan bij integrale gebiedsontwikkeling. Zij onderzoeken, adviseren en ondersteunen in opgaven die raken aan de integratie en ontwikkeling van ruimte voor (betaalbaar) werk in de stad.
7 bureaus bundelen expertise
De Coalitie Ruimte Voor Werk denkt dat het nodig en mogelijk is om een goede menging van functies in stedelijke gebieden te laten voortbestaan en zelfs weer terug te brengen. Integraal kijken naar, en werken aan ontwikkelingen en transities is daarvoor een voorwaarde. In de coalitie hebben zich 7 bureaus verenigd die qua expertise complementair zijn aan elkaar en die allemaal staan voor dezelfde doelstelling: zorgen voor een goede menging met werkfuncties in al die stedelijke projecten.
Op 23 maart jl. presenteerde de Coalitie zich in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Wout van der Heijden (Kickstad) en Bernardina Borra (The Spontaneous City International) vertelden daar namens de Coalitie over de verschillende opgaven die er liggen voor functiemenging. Vervolgens werd er gesproken met een panel waarin onder meer ontwikkelaars en stadmakers zaten.
85% van bedrijventerreinen prima mengbaar met wonen
De discussie was zeer geanimeerd. Nut en noodzaak van behoud van makers en jonge bedrijven in de stad werd breed gedeeld. Huib Koel (eigenaar houtbewerkingsbedrijf in Amsterdam Noord) vertelde dat veel kleinere bedrijven onderdak vinden via een tijdelijk huurcontract. Ze gaan van de ene plek naar de andere. Maar als die plekken er dadelijk niet meer zijn kunnen ze alleen nog maar uit de stad vertrekken.
Dat is helemaal niet nodig, stelde Mieke Verschoor (Ontwikkelingsmanager Mixed Zones AM). Ze vertelde dat uit informatie van de Provincie Zuid Holland blijkt dat 85% van de bedrijven die gevestigd zijn op een bedrijventerrein in een milieucategorie valt die prima te combineren is met woningen. 80% van de bedrijven veroorzaakt geen hinder en weinig vrachtverkeer. Mengen van functies kan dus vaak wel maar het wordt aan het toeval overgelaten of het ervan komt.
Aanpak vergelijkbaar aan woningmarkt?
In de discussie wordt geconstateerd dat de markt -net als bij woonruimte- de ruimtebehoefte van niet alle soorten bedrijven goed kan oplossen. Er is regie nodig. Voor woonruimte bestaat er een segmentering naar goedkope, middel-dure en dure woningen met een bijbehorend instrumentarium van de overheid. Er bestaan van oudsher woningcorporaties om te voorzien in sociale huurwoningen. Bedrijvigheid wordt echter vrijwel helemaal overgelaten aan de markt. Moet er niet ook een segmentering komen voor bedrijven en een speciaal instrumentarium voor de kleinere bedrijven en de middengroep?
Moeten er misschien ook ‘werkcorporaties’ komen die zorgen voor betaalbare werkruimten in gemengde gebieden? Sander van Schijndel werkt bij de Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht, een zelfstandige uitvoeringsorganisatie van de provincie Utrecht die jaarlijks minimaal 5 hectare aan verouderde bedrijfskavels verbetert. Als een van de weinigen investeert OMU in de ontwikkelfase van herstructurerings- en transformatieprojecten. Hiervoor beschikt OMU over een investeringsfonds waarmee geldleningen worden verstrekt. Misschien een goede denkrichting voor andere overheden?
Nieuwe (integrale) Nationale Ruimtelijke Agenda
Maar het belangrijkste punt in de discussie blijkt te zijn het gebrek aan politieke aandacht voor de ruimtelijke inpassing van diverse soorten bedrijven. Het beeld wordt geschetst dat alle overheden dit probleem wel kennen maar dat niemand het belangrijk genoeg maakt op de politieke agenda. De ambities stapelen zich op rond de woonagenda maar het werken verdwijnt uit beeld.
Minister de Jonge brengt de Nationale Woon- en Bouwagenda uit en daaruit zou je kunnen opmaken dat de Bouwagenda niks te maken heeft met andere functies, zoals de werkfunctie. Terwijl het juist zo belangrijk is dat ook het Rijk een stip op de horizon zet over het soort bedrijven dat we nodig/willen hebben en waar we die ruimtelijk willen laten landen. Is het tijd voor een nieuwe (integrale) Nationale Ruimtelijke Agenda?